Zespoły ludowe

01.02.2011 - Wspomnienie o Panu Ignacym >>>

1 lutego to w kalendarzu imieniny Ignacego. Niestety wśród członków Kapeli „Brzeziny" po raz pierwszy były świętowane bez solenizanta. Ignacy Foch był postacią niezwykle barwną i utalentowaną, urodzonym gawędziarzem obdarzonym niezwykłym poczuciem humoru. Jego barwne opowieści i anegdoty długo jeszcze żyć będą w pamięci tych, którzy Pana Ignacego znali, pracowali z nim, a teraz go wspominają...

Urodził się w rodzinie chłopskiej Ignacego i Agnieszki z domu Molka, 28 stycznia 1932 roku we wsi Aleksandria. Jego dzieciństwo przypadło na bardzo trudne lata II wojny światowej. Młody Ignacy wychował się w domu, gdzie bardzo ceniono muzykę ludową i wszelkie dawne obrzędy. Ojciec Ignacego Focha w okresie międzywojennym śpiewał w chórze parafialnym, natomiast wuj Władysław grał na harmonii guzikowej, zwanej warszawianką. Muzyką ludową Ignacy interesował się od najmłodszych lat. Mając zaledwie 10 lat, w 1942 roku wykonał własnoręcznie swoje pierwsze skrzypce. Oczywiście instrument ten nie posiadał takich walorów jakie miały te, wykonane przez lutników, jednakże wystarczył do pierwszych prób nauki gry. Skrzypce te zaginęły niestety w wojennej zawierusze, jednak zainteresowanie lutnictwem przetrwało do czasów późniejszych.

Po wojnie do domu Fochów przybył wuj Józef Matysiak (mieszkaniec wsi Biała w gm. Godziesze Wielkie), który wrócił z Niemiec. Wywieziono go tam do przymusowych prac. Zauważył on, że  chłopiec ma ogromny talent muzyczny i podarował mu nowe skrzypce, spełniając tym największe jego marzenie.  Odtąd Ignacy pobierał nauki u Antoniego Szulety z Aleksandrii, który świetnie grał ze słuchu na kornecie i skrzypcach. Edukacja ta trwała około pół roku. W miarę upływu czasu Ignacy nabierał coraz większej wprawy w posługiwaniu się instrumentem. W wieku czternastu lat umiał zagrać w całości pierwszy utwór pt. „Pognała wołki na bukowinę". Nauczył się także trudnej sztuki strojenia skrzypiec.

Pracując od grudnia 1948 roku jako młodociany w Gminie Brzeziny poznał  Alojzego Mecka, grającego na gitarze klasycznej, mandolinie, mandoli oraz cytrze koncertowej. Od tej pory Ignacy Foch pobierał naukę gry na skrzypcach z nut. Jednocześnie muzykował także w zespole Józefa Kubiaka z Jagodzińca.

W 1955 roku, już jako młody muzykant, zorganizował wraz z panem Alojzym pierwszy w gminie zespół mandolinistów, którego został kierownikiem organizacyjnym, a Alojzy Meck instruktorem. Zespół  liczył aż 38 osób i funkcjonował  prężnie przez blisko 15 lat. W zespole Ignacy grał na skrzypcach, jednocześnie pobierając nauki gry na mandolinie, mandoli i banjo mandolinowym. Jego zamiłowanie do muzyki ludowej zaowocowało utworzeniem w 1977 roku Kapeli Ludowej „Brzeziny".

Powstała ona 21 października 1977 roku z inicjatywy czterech muzykantów: Józefa Więcława z Wrzącej, Ignacego Focha z Brzezin, Mirosława Biernacika z Brzezin oraz Lucjana Dymarczyka z Aleksandrii. Ich spotkanie odbyło się w domu rodzinnym Jana Dymarczyka w Aleksandrii, ojca Lucjana, który wcześniej również muzykował w różnych kapelach. Podczas spotkania przy wspólnym muzykowaniu zrodził się pomysł zorganizowania kapeli ludowej. W wyniku wspólnych ustaleń kierownictwo i organizację zespołu powierzono właśnie Ignacemu Fochowi, ówczesnemu pracownikowi Urzędu Gminy.

Po spotkaniu organizacyjnym Ignacy Foch rozpoczął poszukiwanie kolejnych członków zespołu. Pozyskał amatorów, którzy dotychczas muzykowali w działających wcześniej zespołach. Równocześnie z kompletowaniem zespołu rozpoczęto zbiórkę starych instrumentów muzycznych: skrzypiec, basów, harmonii guzikowych i bębnów. Poza tym gromadzono także stare melodie ludowe, zapamiętane przez pradziadków i dziadków oraz ówczesnych członków zespołu. Tym sposobem w repertuarze zespołu znalazły się: owijoki, polki, okrągłe i walcerki. Wszyscy członkowie grali ze słuchu. Po kilku latach pracy zespół liczył już trzynastu muzykantów - instrumentalistów. W jego skład wchodzili wówczas:

1.   Ignacy Foch - skrzypce, dyrektor Gminnego Ośrodka Kultury w Brzezinach

2.   Leon Lewandowski - skrzypce, rolnik

3.   Józef Antczak - skrzypce, krawiec

4.   Zdzisław Siudy - skrzypce, pracownik umysłowy

5.   Władysław Nowak -skrzypce, mechanik

6.   Józef Piskuła - harmonia guzikowa, kowal

7.   Józef Więcław - harmonia guzikowa, rolnik

8.   Stanisław Janiak - harmonia guzikowa, rolnik

9.   Lucjan Dymarczyk - akordeon, rolnik

10. Mirosław Biernacik - klarnet, ogrodnik

11. Józef Jangas - klarnet, skrzypce, rolnik

12. Eugeniusz Białecki - bas kaliski, organista

13. Józef Rosa - bęben ze stalką i trójkąt, listonosz

Z uwagi na to, że swoją działalność kapela prowadziła na pograniczu dwóch ówczesnych województw, kultywowała folklor kalisko-sieradzki. Od początku swego istnienia do 26.07.1980 roku zespół występował bez typowego stroju ludowego. W roku 1980 ze środków budżetowych gminy, zakupiono muzykantom galowe mundury strażackie w kolorze stalowym z emblematami liry greckiej. Nakrycie głowy stanowiła zaś rogatywka oficerska. Wszyscy muzykanci byli bowiem członkami ochotniczej straży pożarnej  a kapela działała wówczas pod patronatem OSP w Brzezinach.

Jednocześnie prowadzono intensywne konsultacje z pracownikami resortowymi Centrum Kultury i Sztuki w Kaliszu (CKiS) w celu opracowania stroju ludowego dla kapeli „Brzeziny". Dzięki warsztatom organizowanym przez CKiS w Kaliszu a w szczególności współpracy z takimi autorytetami jak: Olech Podlewski (etnograf), prof. Jarosław Lisakowski (etnomuzykolog), prof. Bogusław Linette, etnomuzykologiem Magdaleną Wasińską poczyniono starania o zakup odpowiednich tkanin do uszycia pierwszego stroju ludowego dla zespołu. Od 30 czerwca 1998 roku występuje on w nowym nieco udoskonalonym stroju ludowym, który służy do dnia dzisiejszego.

Kapela „Brzeziny" w czasie swojej ponad trzydziestoletniej działalności wiele razy reprezentowała Gminę Brzeziny, byłe województwo kaliskie oraz obecny powiat kaliski na uroczystościach państwowych i imprezach folklorystycznych. Do najważniejszych z nich należy udział w kolejnych Biesiadach i Estradach Folkloru Ziemi Kaliskiej, trzykrotny udział w Centralnym Święcie Plonów, w Ogólnopolskim Przeglądzie Dorobku Kulturalnego Wsi Polskiej w Przytocznej, w Międzywojewódzkich Konfrontacjach Kapel Ludowych w Ozorkowie, dwukrotny udział w Międzynarodowych Spotkaniach Folklorystycznych w Poznaniu. W  1997 roku zespół brał udział w XXXI Ogólnopolskim Festiwalu Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu nad Wisłą zdobywając I Nagrodę w kategorii Kapel.

W 2000 roku kapela zdobyła II miejsce w I Przeglądzie Zespołów Folklorystycznych Polski Środkowej w Brzezinach koło Łodzi. Oraz w 2001 roku zespół zdobył specjalne wyróżnienie na II Międzynarodowym Przeglądzie Zespołów Artystycznych w Polanicy Zdrój. W 2002 roku kapela uczestniczyła w Ogólnopolskim Festiwalu Zespołów Artystycznych Wsi Polskiej w Kielcach natomiast rok 2003 został podkreślony nagrodą za różnorodność i poziom wykonawczy regionalnej muzyki, zdobytą na Wojewódzkim Przeglądzie Folklorystycznym w Nowym Tomyślu. W swoim archiwum posiadają ponadto dziesiątki dyplomów, podziękowań i gratulacji. Członkowie kapeli odznaczeni są także odznaką Zasłużony Działacz Kultury. W 2006 roku kapela zdobyła II miejsce na V Spotkaniach Folklorystycznych Polski Centralnej „Od Oberka do Kujawiaka" w Sieradzu oraz I nagrodę na Biesiadzie Folkloru Ziemi Kaliskiej   w Brzezinach.

Kapela „Brzeziny" brała również udział w wymianie kulturalnej reprezentując byłe województwo kaliskie oraz Gminę Brzeziny w zaprzyjaźnionych miastach: Stawropol - 1988r., Erfurt - Niemcy 1992r., Kamieniec Podolski  - Ukraina 1992r., Tongeren - Belgia 1993r., Heerhugowaard - Holandia 1996r., Hauomont - Francja 1998r., Marienberg - Niemcy 2004r. Podczas swoich koncertów spotkali się z olbrzymią sympatią i głębokim uznaniem, szczególnie wśród polonii zamieszkującej tamte tereny. Z biegiem lat kapela stała się swoistą wizytówką Gminy Brzeziny.

Ważnym aspektem działalności Ignacego Focha była edukacja młodego pokolenia. Był także twórcą i instruktorem Młodzieżowej Kapeli Ludowej, której powstanie było zwieńczeniem wieloletniej pracy z dziećmi i młodzieżą. Pan Ignacy uczył miejscowe dzieci gry na skrzypcach, przekazywał im  zamiłowanie do muzyki ludowej i miejscowych tradycji.

Sukcesy zespołów na wielu prestiżowych ogólnopolskich festiwalach wynikały nie tylko z ciężkiej pracy, ale przede wszystkim z umiłowania folkloru i potrzeby obcowania z kulturą ludową. Prezentowany zaś na scenie autentyczny entuzjazm stanowił o niepowtarzalnym charakterze każdego występu. Wszystko to tworzy swoistą spuściznę pozostawioną kolejnym pokoleniom. Mimo powiedzenia, że nie ma ludzi niezastąpionych trudno będzie wypełnić tę lukę jaką pozostawił po sobie Pan Ignacy...

Zmarł  24  października 2010 roku po długiej i ciężkiej chorobie.