Historia

RYS HISTORYCZNY

   Najstarsze ślady obecności człowieka na obszarze gminy Złotów pochodzą z czasów prehistorycznych. Z okresu neolitu – młodszej epoki kamienia (5200-1900 p.n.e.), datowane są stanowiska archeologiczne we wsi Kleszczyna i Nowa Święta, skąd pochodzą toporki kamienne i rogowe. Kolejne znaleziska archeologiczne potwierdzające bytność ludności na tych terenach pochodzą z epoki brązu (1800–700 p.n.e.) i epoki żelaza (700 p.n.e.–600 n.e.). We wczesnym średniowieczu terytorium to zamieszkiwały ludy słowiańskie, które podlegały władcom Wielkopolski i Pomorza Gdańskiego. Osadnictwo skupiało się przy grodach, których pozostałości znajdują się m.in. w Buntowie, Górznej, Klukowie, Stawnicy. W okresie kształtowania się państwa polskiego ziemia złotowska wraz z terytorium gminy wchodziła w skład Pomorza Gdańskiego i razem z nim dostała się za Mieszka I w skład wczesnofeudalnej monarchii Piastów. Na przełomie XI i XII w. terytorium to przechodziło z rąk do rąk między Wielkopolanami a Pomorzanami. Dopiero od czasów księcia Bolesława Krzywoustego terytorium to zostało trwale włączone do państwa polskiego, a po jego śmierci w 1138 r. znalazło się w dzielnicy wielkopolskiej. W ciągu pierwszej połowy XII w. rozpowszechniono chrześcijaństwo. Pod względem kościelnym, region złotowski podlegał archidiecezji gnieźnieńskiej. Od schyłku XII w. terytorium gminy Złotów leżało w kasztelanii nakielskiej, a następnie powiecie nakielskim, w województwie kaliskim. Taki stan obowiązywał aż do rozbiorów, bowiem od 1772 r. obszar gminy wraz z powiatem i województwem wszedł pod administrację pruską. Tereny te zostały przyłączone do nowo utworzonej pruskiej prowincji noszącej nazwę Prusy Zachodnie ze stolicą w Kwidzyniu, a od 1793 r. także w Gdańsku. Złotów został stolicą powiatu, w granicach którego znalazło się terytorium gminy Złotów. W okresie wojen napoleońskich ziemia złotowska nie weszła w skład Księstwa Warszawskiego, pozostając pod panowaniem pruskim. Po pierwszej wojnie światowej powiat złotowski przeszedł do regencji pilskiej w nowo utworzonej prowincji Marchia Graniczna Poznań - Prusy Zachodnie. Mimo starań rządu polskiego, powiat pilski wraz z obszarem gminy Złotów na mocy traktatu wersalskiego z 1919 r. pozostał w granicach niemieckich. Taki układ administracyjny pozostawał do 1945 r. Po zakończeniu II wojny światowej, terytorium gminy Złotów wraz z powiatem złotowskim pierwotnie przynależało do województwa pomorskiego z siedzibą w Bydgoszczy (1945-1946), następnie do województwa szczecińskiego (1946-1950), województwa koszalińskiego (1950-1975). Reforma administracji terytorialnej w 1975 r., zlikwidowała powiaty i wprowadziła kolejne zmiany polegające na tym, iż od 1 czerwca tego roku, gmina Złotów weszła w skład okrojonego nowo utworzonego województwa pilskiego (1975-1998). W wyniku nowej reformy administracji terytorialnej Polski 1 stycznia 1999 r., gmina Złotów znalazła się w granicach reaktywowanego powiatu złotowskiego, w województwie wielkopolskim. 

Na terenie gminy Złotów znajduje się 10 obiektów architektury wpisanych do rejestru zabytków oraz 6 zabytkowych parków. Ponadto gmina jest bogata w zespoły folwarczne z dworami i parkami.

• Najcenniejsze zabytki Gminy Złotów:
• Zespół kościoła p.w. św. Małgorzaty w Kamieniu,
• Kościół filialny p.w. Chrystusa Króla w Kleszczynie,
• Kościół parafialny p.w. św. Jakuba Apostoła w Sławianowie,
• Kościół parafialny p.w. św. Jakuba Apostoła w Bługowie,
• Kościół parafialny p.w. św. Barbary w Radawnicy,
• Kościół pomocniczy p.w. św. Stanisława Kostki w Radawnicy,
• Zespół dworsko – parkowy w Grodnie,
• Zespół pałacowo – parkowy w Radawnicy,
• Chałupa podcieniowa w Świętej nr 98 (zrekonstrupowana w Złotowie, pełni funkcję skansenu),
• Wiatrak typu „holender” w Dzierzążenku,
• Wiatrak typu „holender” w Świętej,
• Park dworski w Buntowie,
• Park dworski w Nowym Dworze,
• Park dworski w Sławianowie,
• Park dworski w Skicu,
• Park dworski w Stawnicy.

Neogotycki pałac  w Radawnicy - XIX wiek